فرزندانی كه هنر خانوادگی خود را حفظ می كنند، ۲
صدای چکش قلم زنی در خانواده ما قطع نمی گردد
هنرمند و پژوهشگر رشته فلزکاری و قلمزنی اظهار داشت: ما در بین صدای چکش قلم زنی پدر بزرگ شدیم، تلاش می کنم این صدا در خانواده ما قطع نشود، هنوز هم وقتی اثر جدیدی را به او نشان می دهم از این که این هنر در خانواده مان زنده است ذوق می کند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، ششمین دوره فجر صنایع دستی بهمن ماه برگزار می شود؛ رویش باردیگر سرو بخش ویژه این دوره است و مقرر است فرزندان ادامه دهنده راه پدران و مادران هنرمند و فعال در زمینه صنایع دستی و هنرهای سنتی از شهرها و روستاهای مختلف کشور با شناسایی، معرفی و تجلیل و تکریم برای حفاظت از رشته های هنری خانواده هایشان تشویق و تشویق شوند.
در همین چارچوب با مهری فیناستیان هنرمند پژوهشگر رشته فلزکاری و قلم زنی گفت و گو کردیم. او فرزند استاد سرشناس احمد فیناستیان از پیشکسوتان بنام هنر سنتی قلم زنی است. او قلم زنی را از سن ۱۸ سالگی نزد پدر آموخته و در دانشگاه سوره و دانشگاه الزاهرا(س) قلم زنی را تدریس کرده است. فیناستیان دارای مدرک کاردانی نقاشی ایرانی و کارشناسی در رشته هنر اسلامی از دانشگاه سوره و مدرک درجه ۲ هنری در رشته قلم زنی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
«قلم زنی کار ساده ای نیست، قیر آب کردن سختی های کاری زیادی دارد، اما به عشق و ذوق رضایت قلبی پدرم که خیالش راحت است اگر چکش قلمزنی از دستش بیفتد یکی از فرزندانش آنرا برمی دارد و قلمزنی را ادامه می دهد و این هنر در خانواده فراموش شود، این هنر را حفظ می کنم. حتی اگر به نوجوانی برگردم باز همین مسیر هنر قلم زنی را با همه شرایط سختی که دارد ادامه می دهم»
مهری فیناستیان در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا درباره حفظ هنر قلم زنی بعنوان میراث هنری پدرش اظهار داشت: زمانی که دیپلم گرفتم هنوز آزمون کنکور نداده بودم، پیش از بازنشستگی پدرم در سازمان میراث فرهنگی (وقت) مشغول بکار شدم. پدر آن زمان سرپرست کارگاه قلم زنی در پژوهشکده هنرهای سنتی بود وقتی هم که دوران قانونی خدمتش به اتمام رسید، تا چند سال در کارگاه تخصصی قلم زنی (به صورت قراردادی) کار می کرد و من افتخار داشتم زیر نظر پدر کار می کردم و آموزش می دیدم.
وی با اشاره به خاطرات دوران کودکی در خانه پدری اظهار داشت: ما در خانه میان صدای چکش و قلم بزرگ شدیم و به این ضرب آهنگ عادت داشتیم، وقتی تصمیم گرفتم در این رشته کار کنم این سبک کار هنری برای من تازگی نداشت، اما علاقه من به این رشته از همان زمان که نزد پدر کار را شروع کردم بیشتر شد. حس عجیی بود، مهربانی پدر در کنار سخت گیری های او، آن هم به ظرافت کار روی فلز و قلم زنی، هر دو شیرین بود.
هنرمند رشته قلم زنی توضیح داد: خاندان فیناستیان در اصفهان به قلم زنی مشهور هستند، عموهای مرحوم من از سرشناسان این رشته بودند و الان پسرعموهایم هر کدام به صورتی در این رشته همچنان فعالیت می نمایند. همیشه دوست داشتم این هنر پدر در خانواده ما هم ماندگار باشد و یکی از ما فرزندان آن را حفظ کند و ادامه دهد، کاری که پسرعموهایم انجام می دهند.
فیانستیان گفت: پدر و مادر ما اصالتا اصفهانی و در اصفهان به دنیا آمدند، اما پدر از دوران جوانی به تهران مهاجرت کرد و برای کار مسیر هنری را انتخاب نمود، اما مادرم خانه دار است و تمام وقت خودرا برای تربیت و تحصیل ما قرار داد. پدرم با ذوق و شوق بسیار به هنر قلم زنی می پردازد، آثارش بازاری و فروشگاهی نیست، بلکه بطور معمول آثار فاخر موزه ای و نمایشگاهی خلق کرده است، خیلی از آثار او اکنون هم در موزه های معتبر کشور در معرض نمایش است.
مهری فیناستیان فرزند استاد احمد فیناستیان هنرمند پیشکسوت قلمزنی شوق و رضایت پدرم برای حفظ هنر قلم زنی در خانواده برایم کافی است
فیناستیان بیان کرد: ما چهار فرزند (یک پسر و سه دختر) هستیم، البته دوسال پیش یکی از خواهرهایم را از دست دادم که خیلی در روحیه پدر تاثیر عمیق داشت. برادر و خواهرهایم هیچ گاه وارد هنر قلم زنی نشدند، در زمینه های دیگر مانند زرگری، هنر آشپزی و تدریس در دانشگاه با مدارج عالی فعالیت می نمایند، اما من تصمیم گرفتم راه پدرم را ادامه دهم و هنر قلم زنی را همچنان با راهنمایی های پدر بعنوان میراث هنری خانواده حفظ کنم.
هنرمند قلم زنی توضیح داد: پدر هم اکنون به خاطر کهولت سن نمی تواند چکش دست بگیرد و قلم زنی کند من راه و هنرش را ادامه می دهم؛ امیدوار هستم رضایت قلبی اش را جلب کرده باشم. وقتی اثر جدید را به او نشان می دهم با ذوق من را راهنمایی و ایراد کارم را گوشزد می کند، همین ذوق و شوق و رضایت او برای حفظ هنرش در خانواده برای من کافی است و همه سختی های قلم زنی را تحمل می کنم.
وی اظهار داشت: من پژوهشگر هنری و کارمند وزارت میراث فرهنگی هستم، آثاری که تولید می کنم در بخش نمایشگاهی پژوهشکده هنرهای سنتی در معرض نمایش است. دو فرزند دختر دارم که یکی حدود ۱۳ و دومی ۱.۵ ساله است دختر بزرگم کلاس هفتم است به کار هنری علاقه دارد، اما الان تاکیدمان این است که به تحصیل و درس و مدرسه بپردازد.
فیناستیان اظهار داشت: من ۱۸ سال است که کارمند قراردادی میراث فرهنگی هستم و وضعیت قرارداد شغلی ام تغییر نکرده است. آثاری که تولید می کنم آثرا بازاری نیست، بلکه کارهای نمایشگاهی است و درکنار آن آموزش هم می دهم در طول سال در کارگاه دو سه گلدان یا صراحی آثار فاخر تولید می نماییم. بطورمثال یک سپر دوره قاجار را بازساری کردم و چندین ماه وقت گرفت.
وی اظهار داشت: امیدوار هستم دولت و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی علاوه برحفظ و صیانت از هنرهای سنتی با سیاست های حمایتی و تشویقی کمک نماید هنرهای اصیل ایرانی نسل به نسل در خانواده های صاحب هنر هم باقی و زنده بماند و ادامه داشته باشد.
قلم زنی حک عشق بر فلز
احمد فیناستیان متولد اصفهان، از پیشکسوتان هنر سنتی قلم زنی و دارنده نشان درجه یک هنری است، بااینکه پدر او عطار بود، اما برادران بزرگترش قلم زن بودند. وی در سال ۱۳۴۵ به استخدام وزارت فرهنگ و هنر درمی آید و در سال ۱۳۷۹ از سازمان میراث فرهنگی بازنشسته می شود. استاد سال هاست در کنار خلق آثار فاخر موزه ای، به تدریس قلم زنی مشغولست و در دانشگاه های سوره و دانشکده میراث فرهنگی (هنرهای دستی) نیاوران تدریس کرده است.
فلز در مقابل این هنرمند پیشکسوت همچون موم است و با هر کوبه کاری و مدام چکش، نقش و نگاری جان می گیرد. در جنگ که نه، در گفت وگوی فلز با فلز، از زرین و سیمین تا مسین و برنجین، رام نگاه تیزبین و دستان توانای استاد می شود، مسیری مواج تا خلق اثری فاخر، اثری زاده ذوق و هنر استادی چیره دست از فلز سرد تا نقشی جاندار و گویا.
استاد فیناستیان بااینکه در ۱۸ سالگی نصف جهان را به قصد پایتخت ترک می کند، اما اصفهان جان و روح اوست. او که نزد اساتیدی چون محمود فرشی زاده و احمد شهودی شاگردی کرده است، تا بازنشستگی در سال ۱۳۷۹ هنرمندی اصیل و کارمندی وظیفه شناس در وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی و سازمان میراث فرهنگی بود.
حضور در ده ها نمایشگاه داخلی در استانهای مختلف و همین طور نمایشگاه قرآن، نمایشگاه صنایع دستی و هنرهای سنتی اصفهان و حضور در نمایشگاه های خارجی از انگلستان، مراکش و اسپانیا تا اکراین، کلمبیا کشورهای آمریکای لاتین، نشان از نقش و جایگاه آثار استاد فیناستیان است.
خوش رویی و خوش خلقی، تواضع و فروتنی شاخصه بارز استاد فیناستیان است که می گوید «خودم را استاد قلم زنی نمی دانم و این مردم هستند که تشخیص می دهند چه کسی استاد است یا نه. هنرمند هیچ گاه به پول نمی اندیشد حتی اگر نیازمند هم باشد. هنرمند درگیر خلاقیت، آفرینش و حرکت است. همیشه به کم قانع هستم. خانه ساده ای دارم. هیچ گاه خودم را به پول نفروختم. کارهایم در موزه ها هستند و این یعنی به دست آوردن آنچه از زندگی می خواستم. این موجب افتخارم است. من زندگی خوبی داشته ام. با عشق به کارم زنده بودم و هستم و تا دست هایم تکان بخورند کار می کنم.»
سال ۱۳۴۴ ازدواج می کند. یک پسر و سه دختر دارد و دو سال پیش یکی از دخترانش را از دست می دهد، اما دختر آخرش (مهری) عاشق هنر قلم زنی است؛ شور و شوقی که او را ادامه دهنده راه پدر قرار داده و الان او نیز مدرس دانشگاه و هنرمندی قابل در این رشته است. و برای پدر مایه مباهات و غرور.
قلم زنی نقش خیال هنرمند
در قلمزنی ابزارهای دقیقی به کار گرفته می شوند تا بتوانند با تماس کوچکی بر بدن فلز، نقش دقیق و عمیقی از خود برجای گذارند. چکش، قلم های بادامی و ناخنی، گرسواد، پرداز، نیم بر، گرسوم، یک تو و نیم ور تنها شماری از آن همه امکانات و وسایلی هستند که برای خلق یک اثر بکار گرفته می شود. در فلزکاری مکتب های جداگانه، با خاصیت های منحصربه فردی وجود دارند که هر مکتب باسابقه ای مجزا و تاریخی یگانه قسمتی از دریای هنر فلزکاری هستند. مکتب شیراز، اصفهان، تبریز، زنجان، بروجرد و کرمانشاه، هر شهری نقش خودش را و راه و رسم مخصوص به خودش را دارد، بطورمثال در تبریز قلم زنی نوعی از حکاکی است.
در قلم زنی، فلز را بر قیر می نهند تا ضربات چکش به آن لطمه نرساند و سوراخش نکند. سپس با مداد و پرگار و با بهره گیری از کاغذهای نقطه دار سوراخ شده بعد از تقسیم شی ء به چند بخش با پودر زغال نقش را بر بدنه فلز که از قبل چرب شده است حک می کنند و آنگاه این دست و ذهن استادی است که آن نقوش را جانی تازه می بخشد. قلم از چکشی کوتاه به بلندتر بر جاده ای از پیش تعیین شده با ضرب اهنگی ممتد و یکنواخت سیر می کند؛ گاه به سراغ نقش های سلجوقی می روند، گاه هخامنشی یا ساسانی، بیشتر سراغ طرح ها و نقوش اسلیمی، ختایی با ابزارهای بس متفاوت، عاجدار و بی عاج بر سینه و فلز می کوبند تا طرحی نو شکل گیرد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب