آئین های لرستانی ها در شب یلدا؛
روایت افسانه اساطیری شو چله
تور و گردشگری: شب یلدا برای لرستانی ها از دیرباز همراه با برگزاری آئین های بومی بوده است که تعدادی از آنها همچنان زنده هستند و اجرا می شوند.
خبرگزاری مهر - گروه استان ها: یلدا (شو چله) قسمتی از تاریخ و میراث لرستان است. میراثی که در خود آئین های بومی و محلی زیادی را جای داده است.
قدیم ترها سنتی در بین کوچه های شهر جاری بود و هنوز هم شاهد برگزاری کم وبیش آن هستیم. آن روزها پسربچه ها روی بام ها آواز می خواندند و از اهالی خانه های محل شادی طلب می کردند… «امشو اول قاره، خیر د هونت بواره…نون و پنیر و شیره، کیخوا هونت نمیره»
این اشعار کوتاه و پرمغز و کودکانه حامل پیام خیر و نیکی است. حامل پیام دوستی و محبت و همراهی…آرزوی عمر طولانی برای اهالی خانه و برکت بیش از پیش برای سفره خانه.
آن روزها شال های بلند پسربچه ها که از پشت بام خانه آویزان می شد پر از نان و آجیل و میوه و غذاهای یلدایی بازمی گشت و اینگونه مردمان لر سفره خودرا با همسایه شان تقسیم می کردند و پسرک کوچک هم دعا می کرد تا روزی خانه و خانواده هرروز پررونق تر شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان لرستان از شب یلدا (شو چله) به عنوان قسمتی از تاریخ و میراث استان یاد کرد.
عطا حسن پور تشریح کرد: با گذشت سالیان دراز هنوز مردم افسانه «امیل و ممیل و ششله و چارچار» زمستان را می دانند و در کوی و برزن روستاها و مناطق قدیمی نوجوانان با آویزان کردن شال پشت بام خانه همسایه، هدیه دریافت می کنند و این آئین قسمتی از میراث لرستان است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان اظهار داشت: ازآنجایی که شب یلدا در استان لرستان هنوز هم با آداب و آئین خاصی به سبک و سیاق قدیمی برگزار می شود، شبی اساطیری و قسمتی از تاریخ و میراث لرستان است.
او افزود: یکی دیگر از سنت های این شب در لرستان سرو و تهیه غذا و شام مخصوص این شب است و هم چنین تنقلات ویژه لرستان که قدیمی ترین آن شامل گندم شیر یعنی گندمی که مدتی در شیر خیسانده شده و برای شب یلدا برشته و سرو می شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان لرستان اضافه کرد: پسته وحشی نیز یکی از آجیل های مخصوص این شب است که در طبیعت لرستان نیز وجود دارد و همراه با آجیل شب یلدا در لرستان مصرف می شود.
حسن پور اظهار داشت: انار نیز به سبب رنگ قرمز و نماد گرمابخش بودن در شب یلدای لرستان جایگاه ویژه ای دارد و خصوصاً این که نقش انار در یافته های دیرینه شناسی این استان کشف شده و آنچه از گچ بری ها نمایان است این میوه از دوره ساسانی در استان لرستان کشت می شده و یکی از میراث استان لرستان است.
او تاکید کرد: در استان لرستان مردم با فرارسیدن شب یلدا افسانه اساطیری «امیل و ممیل» و «پیرزن یا همان ننه سرما» را تکرار می کنند و هنوز اسطوره ها و تاریخ در لرستان نفس می کشند و ما زنده به همین اسطوره ها هستیم و تکرار همین اساطیر به یک شب چنین قدمت، هویت و اصالتی می بخشد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان اضافه کرد: ما لرستانی ها و مردم ایران ازلحاظ باستانی بودن این شب، یلدا را ارج می نهیم که پیشینه تاریخی این شب نماد زایش، ایزد مهر و تاریخ ایرانیان است.
بنابراین گزارش، لرستان به عنوان مهد فرهنگ و تمدن همیشه مجال بروز سنن و آداب خاص منطقه خود بوده است و شب یلدا نیز که در این استان به شب چله یا «اول قاره» نامیده می شود ازجمله شب هایی است که در این استان همیشه همراه با آداب ویژه ای بوده است.
شاهنامه خوانی از گذشته های دور تا حالا از آئین و رسوم رایج در بین بختیاری ها بوده است بطوریکه شاهنامه به طور معمول به دست بزرگ ایل و در آخر به دست بزرگ خانواده خوانده می شده است و همیشه جوانان در ایل های بختیاری اهتمام در یادگیری و از بر کردن آن داشتند برای اینکه افتخار بسیار بزرگی در بین این قوم محسوب می شده است.
در شب یلدا پشت بام منازل شهرهای استان مملو از کودکان و نوجوانانی است که با شور و شوق فراوان عبارت «امشو اول قاره…» (امشب شب یلدا است) را در شهر طنین انداز می کنند و شب یلدا را با هیاهوی دیدنی خود زینت می بخشند.
این نوجوانان با تاریک شدن هوا بصورت دو نفره یا دسته جمعی به پشت بام منازل همسایه رفته و شالی یا دستمالی را به حیاط منزل آویزان می کنند و با سردادن شعار جمعی «امشو اول قاره، خیر د هونت بواره، نون و پنیره و شیره، کیخا حونت نمیره» از صاحب خانه می خواهند میوه و تنقلات شب یلدا را در شال آنها بریزد.
از دیگر آداب مرسوم و دیدنی در شب یلدا در لرستان نوعی فال است، نه با مفاهیم و اعتقادات خرافی رایج در دیگر فال ها که از آن به عنوان «چل سرو» (چهل سرود) یاد می شود.
یکی از متل ها یا داستان های اساطیری که در «شب چله» و در ضیافت کرسی بزرگ ترها برای کوچک ترها نقل می کنند داستان دو پسر سرما (چله بزرگ و چله کوچک) و مادرشان در زمستان است.
«امیل و ممیل» دو برادر زمستانی هستند و دو نفس دزد و آشکار دارند. «امیل» برادر بزرگ تر و دارای نفس «دزد» روز چهل و پنجم زمستان در اثر سرمای زیاد هویدا می گردد و «ممیل» برادر کوچک تر دارای نفس «آشکار» روز پنجاه وپنج زمستان که هوا کمی بهتر می شود خودرا نشان میدهد. مشروح این افسانه در ادبیات بومی مردم لرستان آمده است.
از دیگر آداب لرستانی ها در بلندترین شب سال درست کردن «گندم شیره» است. برای درست کردن «گندم شیره» گندم را در شیر خیسانده، سپس زردچوبه و نمک را با آن مخلوط کرده و آنرا روی ساج (تابه) برشته می کنند و همراه خلال بادام، گردو، پسته، کشمش، سیاه دانه و کنجد مخلوط می کنند و در شب یلدا می خورند.
منبع: ttma.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب