گزارش تور و گردشگری؛
سازه های آبی شوشتر شاهکار نبوغ و خلاقیت ایرانی
تور و گردشگری: تور و گردشگری: طبق اعلام سازمان یونسکو، سازه های آبی شوشتر به عنوان شاهکار نبوغ و خلاقیت معرفی شده است که این آثار تاریخی در استان خوزستان همه ساله پذیرای مسافران و گردشگران محسوب می شود.
خبرگزاری مهر؛ گروه استان ها: با فرارسیدن ایام نوروز و شروع مسافرت های نوروزی، گردشگران بیشماری شامل ایرانی و خارجی به استان خوزستان سفر می کنند چونکه این استان با تمدن ۹ هزار ساله خود و داشتن آثار تاریخی و جاذبه های گردشگری، زبانزد عام و خاص شده است.
زیگورات چغازنبیل، مسجد رنگونی های آبادان، آرامگاه دانیال نبی، تشکوه رامهرمز، شهر تاریخی شوش، دشت سوسن ایذه، پل ۱۷۰۰ ساله ساسانی دزفول، تالاب بین المللی شادگان و… فقط قسمتی از جاذبه های مهم گردشگری خوزستان به شمار می روند که همه ساله پذیرای مسافران و گردشگران هستند.
شهرستان شوشتر یکی از مقصدهای گردشگران و مسافران است چونکه وجود سازه های آبی در شوشتر و داشتن سیستم آبیاری قدمتی به درازای تاریخ ایران سبب شده که مردم خیلی از این آثار دیدن کنند؛ سازه های آبی شوشتر از بزرگ ترین مجموعه های صنعتی شناخته شده در عصر قبل از انقلاب صنعتی در جهان است و از طرف سازمان یونسکو «سازه های آبی شوشتر، شاهکار نبوغ و خلاقیت» نامیده شده است.
سازه های آبی شوشتر در دوران ساسانیان، برای بهره گیری از نیروی آب به عنوان محرک آسیاب های صنعتی تولید شده است. در این مجموعه بزرگ، ساختمان آسیاب ها، آبشارها، کانال ها و تونل های عظیم هدایت آب و سیکا که محلی برای استراحت و تفریح است قابل توجه و جالب هستند.
در سفرنامه مادام ژان دیولافوآ عتیقه شناس نامدار فرانسوی از این محوطه به عنوان بزرگ ترین مجموعه صنعتی قبل از انقلاب صنعتی یاد شده است.
با اینکه تاریخچه ساخت سازه آبی شوشتر به دوران هخامنشی می رسد اما اغلب برنامه های نوسازی و توسعه این بنا در قرن سوم میلادی و در عهد ساسانیان اجرا شده است. کارگرانی که این مجموعه سترگ را بنا کرده اند، سربازهای رومی بوده اند که بعد از شکست والرین، امیر روم از شاپور یکم، شاهنشاه ساسانی به اسارت درآمدند. طبق نقل تاریخ، فرمانروای ساسانی فرمان داد با نیروی کار سربازان اسیر رومی، سازه آبیاری عظیمی با یک مسیل و دو بند بنا شود تا با بهره گیری از آن، جریان آب این دیار کنترل شود.
بازدید جهانگردان از سازه آبی شوشتر
جالب است بدانید این سازه در جهان بسیار شناخته شده تر از ایران است! ده ها کتاب و مقاله درباب این مجموعه نگاشته شده و هزاران جهانگرد سالانه از این مجموعه بازدید می کنند. بسیاری از گروههای جهانگردی اروپا تنها برای بازدید از این سازه به ایران سفر می کنند.
در این مجموعه بزرگ، ساختمان آسیاب ها، آبشارها، کانال ها و تونل های عظیم هدایت آب و سیکا که محلی جهت استراحت و تفریح است قابل توجه و جالب هستند. در قسمت انتهایی ضلع غربی این مجموعه، سیکا قرار دارد که دسترسی به فضای درون آن بوسیله چند پله دستکند میسر است. درون این فضا یک حوض ۸ ضلعی با کانال های کوچک به چشم می خورد. آب این حوض بوسیله یک جوی که از دیواره سیکا خارج می شود تامین و بوسیله دو کانال کوچک به درون رودخانه هدایت می شود.
این مجموعه جزئی از کانال های آبرسانی به آسیاب ها بوده که بعدها در دوره قاجار و در زمان حکومت محتشم (از حکام محلی) سدی در این مکان زده شده و در این مکان آب از یک قسمت داخل و وارد یک ۸ ضلعی گود شده و سپس از این هشت ضلعی وارد دو کانال و از آنجا وارد رودخانه می شود.
اساس کار مجموعه به این صورت است که سد گرگر مسیر رودخانه را مسدود کرده و سطح آب را برای آبگیری سه تونل حفر شده در تخته سنگ بالا می آورد. تونل های سه گانه، آب را به مجموعه هدایت می کنند و به کانال های مختلفی تقسیم می شوند که بعد از گرداندن چرخ آسیاب ها، آب بصورت آبشارهایی به محوطه ای حوضچه مانند سرازیر می شود.
یکی از خاصیت های بسیار بارز مجموعه آسیاب ها و آبشارها مجاورت آن با بافت تاریخی شهر شوشتر است. این محوطه علاوه بر استفاده های صنعتی، در روزهای کم آبی نیز، آب مورد نیاز ساکنان را تامین می کرد.
جاذبه های چشم نواز تونل های سه گانه در سازه آبی شوشتر
یک خاصیت بسیار زیبا و منحصر به فرد بصری نیز که در این مجموعه وجود دارد و جلوه ای خاص به آن می بخشد این است که آب حاصل از پساب آسیاب ها بصورت آبشارهای مصنوعی زیبا به محوطه ای حوضچه مانند می ریزد که منظره ای چشم نواز و دل انگیز را در مقابل دیدگان هر بیننده به وجود می آورد. همین طور در محوطه پشت بند که محل آبگیری سه تونل معروف «سه کوره»، «دهانه شهر» و «بلیتی» است نیز چشم انداز زیبایی به چشم می خورد.
تونل های سه گانه در پشت «پل بند گرگر»، وظیفه انتقال حجم معینی از آب را برای به حرکت درآوردن پره های آسیاب برعهده داشته اند.
مجموعه آسیاب ها و آبشارهای شوشتر باتوجه به زمان ساخت از شاهکارهای فنی و مهندسی در جهان است. این شاهکار مهندسی هم در ایران و هم در جهان بی نظیر است. باتوجه به اهمیت شهر شوشتر در برهه هایی از تاریخ و توجه ویژه به راه اندازی تأسیسات آبی در این منطقه که از فنون مهندسی پیچیده ای سود می جوید، ما را در نتیجه نهایی مصمم می کند که راه اندازی آسیاب ها را متعلق به دوران کهن و حتی هم عصر با ساسانیان بدانیم. مجموعه آسیاب ها و آبشارهای شوشتر در سال ۱۳۷۷ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۱۸۱ در لیست آثار ملی به ثبت رسید.
همچنین مجموعه آسیاب ها و آبشارهای شوشتر به عنوان دهمین اثر ایران به کمیته میراث جهانی یونسکو معرفی گردید و در نشست سالانه اعضای این کمیته در سال ۲۰۰۹ با احراز معیارهای ۱، ۲ و ۵ با عنوان نظام آبی تاریخی شوشتر در لیست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت جهانی رسید.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب