ثبت میراث در یونسکو به مفهوم مالکیت نیست

ثبت میراث در یونسکو به مفهوم مالکیت نیست

به گزارش تور و گردشگری، مدیرکل اداره ثبت آثار و حفظ و احیاء میراث معنوی و طبیعی وزارت میراث فرهنگی به خبرآنلاین می گوید: «کنوانسیون ۲۰۰۳ در روند ثبت آثار، به هیچ عنوان وارد مبحث مالکیت نمی گردد، چیزی تحت عنوان خاستگاه را قبول نمی کند و تمامی عناصر را با هدف وحدت بین اقوام، ملت ها و فرهنگ ها پیگیری می کند. این که بگوییم برخی کشورها، تعدادی از آداب و رسوم ما را برده اند، نگاهی متعصبانه است.»



الهه جعفرزاده: در سالیان اخیر موضوع ثبت میراث فرهنگی ناملموس (معنوی) در یونسکو و ادعاهای کشورهای مختلف درباره ی مراسم ها و سنت هایی که ریشه در تاریخ و فرهنگ ایران دارند، بارها به بحثی جدی تبدیل گشته است. از نوروز و چوگان گرفته تا نان لواش و گل محمدی؛ هر بار خبرهایی از ثبت این میراث به نام کشورهای دیگر منتشر می شود و حساسیت هایی را برمی انگیزد.
علیرضا ایزدی، مدیرکل اداره ثبت آثار و حفظ و احیاء میراث معنوی و طبیعی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، ضمن بررسی دقیق این مساله به خبرآنلاین می گوید: «ما یک کنوانسیون ۱۹۷۲ داریم که برنامه ریزی در عرصه آثار ملموس را انجام می دهد؛ مثل ثبت تخت جمشید، پاسارگاد، میدان نقش جهان و.... در کنار آن، کنوانسیون ۲۰۰۳ وجود دارد که ذیل سازمان ملل و بنیاد علمی فرهنگی یونسکو فعالیت می کند و کمیته میراث جهانی جهت بررسی آثار ناملموس یا معنوی و غیرمادی را شکل داده است. کشور ما با وجود محدودیت های کنوانسیون ۲۰۰۳، امروز از نظر کَمیتِ آثاری که به ثبت رسانده، در رتبه چهارم دنیا قرار دارد.»
ایزدی، مدیرکل اداره ثبت آثار و حفظ و احیاء میراث معنوی و طبیعی «مالکیت» در میراث معنوی مطرح نیست/ پرونده های مشترک؛ از مراسم های باستانی تا ابزار موسیقی
مدیرکل اداره ثبت آثار تاکید می کند: «کنوانسیون ۲۰۰۳ در روند ثبت آثار، به هیچ عنوان وارد مبحث مالکیت نمی گردد، چیزی تحت عنوان خاستگاه را قبول نمی کند و صریح اعلام می دارد به دنبال مباحث تفرقه برانگیزی که وحدت انسانی و فرهنگی را خدشه دار می کند، نیست. این کنوانسیون تمامی عناصر را با هدف وحدت بین اقوام، ملت ها و فرهنگ ها پیگیری می کند. این که بگوییم برخی کشورها، تعدادی از آداب و رسوم ما را برده اند، نگاهی متعصبانه است که بار منفی دارد؛ چون این دیدگاه اختلاف افکن است و یونسکو هیچ گاه چنین چیزی را در اهداف خود دنبال نمی کند.»
«نوروز» نمونه بارز این امر است؛ جشنی مشترک میان فرهنگ های گسترده ای از بالکان، حوزه دریای سیاه، قفقاز، آسیای مرکزی، خاورمیانه و حتی قسمتهایی از شبه قاره هند. این مراسم بالاتر از سه هزار سال قدمت دارد و ارزش هایی چون صلح، همبستگی، آشتی و دوستی میان ملت ها را ترویج می کند. به این علت یونسکو آنرا میراث فرهنگی ناملموس بشریت می داند.
ایزدی در اینباره توضیح می دهد: «تلاش ها برای ثبت نوروز در یونسکو از اواخر دهه هشتاد شمسی شروع شد و مدتی بعد به ثمر نشست. در ابتدا چند کشور در این پرونده سهیم بودند، اما امروز نوروز بعنوان میراث مشترک ۱۳ کشور در لیست یونسکو ثبت شده است. حتی مغولستان نیز، با وجود فاصله جغرافیایی زیاد از ایران، خودرا جزو فرهنگ نوروز می داند.»
او در مثالی دیگر اضافه می کند: «ما نیز در ثبت «آیین سده» با تاجیکستان همکاری می نماییم. «افطار» را هم ثبت کرده ایم؛ در صورتیکه خاستگاه آن عربستان است. اما کنوانسیون نگاه مالکیتی ندارد و می گوید هر کشوری که مشترکاتی دارد، می تواند پرونده مشترک عرضه نماید.
در زمینه «آینه کاری» نیز با برخی کشورها مکاتبه کرده ایم تا اگر هنری مشابه دارند، به پرونده ما ضمیمه شوند. در مورد ساز «رباب» و «عود» نیز همین رویکرد را داشته ایم؛ خاستگاه ساز عود کشورهای عربی است، ولی ما با کمی تغییر، ایرانی اش کرده ایم. هنگام ثبت، به کشورهای مختلف نامه زدیم تا در صورت تمایل به این پرونده بپیوندند؛ که افغانستان در پرونده رباب کنار ما آمد و پرونده کامل تر شد.»
پشت پرده ادعای عربستان برای ثبت «گل محمدی» چه بود؟
ایزدی در جواب این پرسش می گوید: «ما پرونده ای تحت عنوان «گلاب گل محمدی، مراسم ها و مهارت های در رابطه با آن» ارایه کرده ایم. نگاه ما متفاوت است؛ در صورتیکه عربستان فقط «عصاره گیری رُز طائف» را ثبت کرده است.
در پرونده گلابِ گل محمدی، خیلی از مراسم ها و جشن ها و غذاهای مرتبط ذکر شده است. به عبارتی، عنوان گل محمدی بعنوان شاخصه ی الگویی در ادبیات فرهنگی ما مطرح است و با پرونده عربستان قابل مقایسه نیست. رز طائف پرونده مجزایی است که عربستان مدعی شده این گل را دارد، عرقیاتش را می گیرد و به آن «عصاره رز طائف» می گوید.»
او اضافه می کند: «دنبال این هستیم که پرونده گلاب را هم شأن با فرهنگ خودمان پیش ببریم. ما مفهوم «گلاب» را فقط برای یک مورد، که افشره گل محمدی است، به کار می بریم و به هیچ عصاره دیگری گلاب نمی گوییم. ولی کشورهای دیگر به همه عرقیات «عصاره» می گویند.»
ثبت میراث؛ انحصار یا اشتراک؟
مدیرکل اداره ثبت آثار خاطرنشان می کند: «ثبت میراث به نام یک کشور به معنای انحصار آن نیست. بااینکه کنوانسیون به کارهای مشترک تشویق می کند، اما هر کشوری می تواند میراث مدنظر خودرا بصورت مستقل هم ثبت کند. بطورمثال ما افطار را ثبت کرده ایم و عربستان جزو پرونده ما نیست. اگر روزی عربستان بخواهد افطار را جداگانه ثبت کند، یونسکو هیچ منعی برای آن ندارد.»
وحدت و رشد فرهنگی؛ معیار یونسکو برای ثبت میراث
ایزدی در جواب این پرسش که یونسکو چه معیارهایی را در ثبت آثار لحاظ می کند، توضیح می دهد: «میراث باید مبتنی بر ارزش هایی باشد که وحدت آفرین و شادی آفرین هستند، به رشد فرهنگی جامعه کمک کنند، زنده باشند و منسوخ نشده باشند. هم چنین تأثیرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی داشته باشند.
در این روند، پرونده های در ارتباط با آثار باید به درستی تکمیل شوند و چالش هایشان برطرف شود. به طور معمول یک سال طول می کشد تا پرونده بررسی و در نشست های سالانه رأی گیری شود و اثر به ثبت برسد.»
بطور خلاصه هنگام ثبت، به کشورهای مختلف نامه زدیم تا در صورت تمایل به این پرونده بپیوندند؛ که افغانستان در پرونده رباب کنار ما آمد و پرونده کامل تر شد. وحدت و رشد فرهنگی؛ معیار یونسکو برای ثبت میراث ایزدی در جواب این پرسش که یونسکو چه معیارهایی را در ثبت آثار لحاظ می کند، توضیح می دهد: میراث باید مبتنی بر ارزش هایی باشد که وحدت آفرین و شادی آفرین هستند، به رشد فرهنگی جامعه کمک کنند، زنده باشند و منسوخ نشده باشند. در این روند، پرونده های در رابطه با آثار باید به درستی تکمیل شوند و چالش هایشان برطرف شود.
1404/09/05
09:15:45
5.0 / 5
7
تگهای خبر: زمین , فرهنگ , قدمت , گردشگری
این پست تور و گردشگری را می پسندید؟
(1)
(0)
X

تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان تور و گردشگری در مورد این مطلب
لطفا شما هم نظر دهید
= ۲ بعلاوه ۴
پربیننده ترین ها

پربحث ترین ها

جدیدترین ها

ttma تور و گردشگری