بالندگی گیلان به گردشگری هنر
تور و گردشگری: ایرنا- روزگار بر مدار گذار است و جهان به سمت تخصصی شدن پیش می رود؛ اگر تا روز گذشته گردشگری فرهنگی مطرح بود امروز در سایه تخصصی شدن، صنایع دستی و روستاهای ملی آنرا گردشگری هنری می خوانند و بر این مبنا گیلان بر داشته های خود می بالد.
ویل دورانت در ابتدای کتاب پرآوازه «تاریخ تمدن» خود آورده است: تمدن، هم اشتراک مساعی است و هم رقابت، بنابر این چه بهتر که هر ملتی دارای فرهنگ، دولت، اقتصاد، لباس و آوازهای مخصوص خود باشد؛ این چنین است که گیلان بر داشته های غنی خود می بالد و این روزها جهانی و ملی شدن داشته های پر ذوق و اصالت صنایع دستی خویش را به جشن می نشیند و در گذار تخصصی شدن پر و پیمان هویدا شده است.
چندی نمی گذرد که موفقیت های پی در پی صنایع دستی گیلان شامل جهانی شدن روستای قاسم آباد رودسر با محوریت چادر شب بافی و ملی شدن چهار روستا و یک شهر، رنگ و رخ هنرمندان صنایع دستی را باز کرده و معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور با تاکید بر ضرورت برندسازی و معرفی شهرها و روستاهای ملی و جهانی صنایع دستی بیان کرد: این مناطق بعنوان مسیر و مقصد «گردشگری هنری» به توریستهای داخلی و خارجی معرفی می گردند.
گیلان سراسر همایشی است از فرهنگ، تاریخ، طبیعت و در این بین شرق گیلان که خود تاریخیست به بلندای هزاران سال، موفق شد در سال ۹۸ همراه با عطر نارنج، چای و شالی ثمره کوبش پر قدمت زنان قاسم آباد رودسر در تار و پود نخ های ابریشمی را با نقش هایی چون شانه گُل، قالی گُل، گلیم گُل را در بافته ای با عنوان چادرشب به ثبت جهانی برساند.
بااینکه قبل از جهانی شدن روستای قاسم آباد رودسر، روستای فشتکه خمام خنکای بافته های سبز حصیرهایش را در بعد ملی به ثبت رساند اما بعد از جهانی شدن چادر شب بافی، رشت بواسطه رشتی دوزی (قلاب دوزی رشت) رنگ های چشم نواز ابریشمینش را، شالما در غرب گیلان عطر جنگل را در سازه های چوبینش، ارده گرمای پشم گوسفندانش را در قامت طراحی لباس و پارچه با نام شال بافی و جیرده لذت عطر گِل در هزار طرح سفالستانش را توانست در بعد ملی به ثبت برساند و در قالب گردشگری هنر بین المللی کند.
بیستم خردادماه در گاهشمار ایرانیان روزی در پاسداشت صنایع دستی و هنرهای سنتی است و بااینکه کرونا تنفس سفر محدود کرد اما گیلان در حافظه گردشگری می ماند و اینک به بهانه این پاسداشت، گردشگری هنر را پاس می داریم و به معرفی روستاهای ملی صنایع دستی گیلان بسنده می نماییم.
جیرده روستای ملی سفال گیلان
روستای جیرده شفت در اتفاقی که کم نصیب دگران می شود، گواهینامه روستای ملی سفال را دریافت کرد و در سوز کرونا و بدخبرهای سخت زندگانی، حیاتی باردیگر در زمینه هنرهای سنتی و صنایع دستی خلق کرد، روستایی که می تواند مقصدی تازه برای تفرج گردشگران باشد.
بطور قطع جیرده ؛ روستای ملی سفال - در نقشه سفرهای پساکرونا هم نقطه ای پررنگ خواهد بود. روستایی که از توابع بخش مرکزی شهرستان شفت است و بعد از پل روگذر و عبور از بقعه آقاسید شریف، روستای توریستی سقالکسار در میان مراتعی وسیع هویدا می شود؛ همین طور بوسیله جاده قزوین به رشت پس از پلیس راه، تقاطع روگذر به سمت فومن، آقاسید شریف (که موزه میراث روستایی در این راه واقع شده ) از دیگر مسیرهای دسترسی است.
رشت، آقاسید شریف و منطقه نمونه گردشگری سقالکسار "به معنای محل آب خوردن پرندگان " (دریاچه سد سقالکسار که آب آن از ریزش جوی و چشمه ساران منطقه تامین می شود یکی از دیدنی ترین نقاط گیلان است که این روزها به نظیفی اش معروف شده است) که طی می شود سفال های بسیار در آستانه خانه ها نشان رسیدن به مقصد دارد.
جیرده با خانه هایی شروع می شود که درهایش رو به وسعت ردیف های تولیدات سفالی باز است و اولین خانه مربوط به سوسن کاظمی از هنرمندان نمونه هنرهای سنتی و صنایع دستی است؛ کاظمی و پسر جوانش پای کار ایستاده اند و بی آنکه نشانی از هویت خبرنگاری بجویند با حوصله تمام به پرسش ها پاسخ می دهند و یک به یک تولیداتشان را شرح می دهند.
شالما روستای ملی چوب تراشی
شالما دیگر روستای صنایع دستی گیلان سرسبز است که بعنوان روستای ملی چوب تراشی و استشمام خوش عطر جنگل در سازه هایش – نقطه ای پررنگ در گردشگری هنر شناخته می شود. شالما را می بایست در راه ییلاقات و دل کوهپایه های غرب گیلان بجویید.
رشت را به قصد ماسال از جاده ای پشت سر خواهید گذاشت که سپیدارهای فومن سایه سار جاده است؛ جاده پر از سخاوت سبز شالی ها را به سمت صومعه سرا پشت سر می گذارید تا به تابلوی سبز ماسال - طاهرگوراب برسید و در پیچی تند به چپ بپیچید و راه را در راه طاهر گوراب پی بگیرید.
جاده از دو سو محصور به رودهای جاری، شالی، شیروانی های رنگی و درختان کهنی که به باور مردمان آن سرزمین مقدس بوده و پارچه های سبز بر آنها بسته شده پیش می رود؛ به طاهر گوراب که رسیدید اگر خوب گوش کنید شاید صدای سُم اسب میرزا کوچک جنگلی از پس قرون در ذهنت بپیچد و زین های آویزان در جلوی مغازه های طاهر گوراب این مساله را ملموس تر می کند.
عناصر طبیعت همچنان حیات می آفرینند. به ماسال که رسیدید شالما در ۱۲ کیلومتری جنوب غربی ماسال قرار دارد و گیرایی ماسال مجسمه های عظیمی برآمده از دل فرهنگ بومی آن سرزمین است؛ بانویی که چرخ نخ ریسی پیش رویش پشم گوسفندان را به نخ بدل می کند یا پیرمرد چوپان با شولایی (پوشینه پشمین خشن بافتی چون نمد که چوپانان بر دوش می انداختند) که در حال نواختن نی بود گویی محمود به، لِدُوه(پرده ای از نی شبانی) و بوره کوی (گوسفند بور) را بر فراز جنگل های تالش می نوازد.
تابلو راهنمای ایستاده در وسط میدان، ییلاقات و شالما را در یک مسیر نشان می دهد؛ هر چه به سمت شالما پیش می رویم چوب فروشی ها بارزتر و تنه های باریک درختانی که به هیبت پیکان هایی نوک تیز تراش خورده اند نشانشان می شود؛ عطر کباب گوسفندی همه فضا را پر کرده و زغال ها در منقل های جلو کبابی های محلی بر فراز کوهپایه زبانه می کشد؛ دست فروشان کنار جاده با چینش خوج های جنگلی (گلابی های وحشی) - که با خوابانده شدن در آب نمک گویی در روغن غلتانده شده و زیر تابش خورشید برق می زنند- گویی رنگ به ارمغان می بخشند.
کوه های برف زده نزدیک و نزدیک تر می شوند؛ زنان کاری تر، پرورش قزل آلا بارزتر؛ دهکده های پرورش گل انبوه تر، روستاهای کوهپایه ای پیدا تر و کوه های برف آگین جنگلی بقدری نزدیک می شوند که احساس می کنی اگر از پنجره دست دراز کنی مخمل سبزشان را لمس خواهی کرد و در نهایت شالما با تابلویی که بر روی آن نوشته شده است به روستای سیاحتی و زیارتی شالما، دیار هنرمندان صنایع دستی خوش آمدید؛ دست سازه های چوبی، امامزاده، رود و جنگل و کوهپایه بر روی آن نقش شده و از پس تابلو، گلدسته های امامزاده و بام های شیروانی رنگی همطراز با جاده، بعد از گذر از تابلو شالما و ورود به جاده روستا، پرسان پرسان به داخل روستا که گویی در سراشیبی تند و در فرودست بنا شده هدایت می شوید و اندک دست ساخته های چوبی جلو خانه ها پیدا می شوند تا به کارگاه و فروشگاه اسلام چیتن، بنا شده رو به ازدحام جنگل و رود هدایت می شوید.
فشتکه روستای ملی حصیر
روستای فشتکه بخش خمام به عنوان روستای ملی حصیر کشور در لیست آثار ملی کشور ثبت شده است.
فشتکه جزو ۱۴ روستای منطقه آزاد انزلی است و در راه اصلی جاده رشت-انزلی قرار گرفته و از روستاهای شهر خمام محسوب می شود؛ خمام نزدیکترین شهر به مرکز استان گیلان(رشت) است و فاصله شهر خمام تا شهر رشت ۷ کیلومتر و تا شهر انزلی ۱۵ کیلومتر است.
سبدبافی و حصیربافی به عقیده خیلی از پژوهشگران بعد از سنگ تراشی، قدیمی ترین هنر و صنعتی است که انسان با آن آشنایی یافته و همین طور این هنر، منشأ خیلی از صنایع دستی دیگر همچون پارچه بافی، گلیم بافی، بامبوبافی، سفالگری و کوزه گری است.
بگفته برخی پژوهشگران، بافتن گلیم و قالی و انواع پارچه ها از روی سبد بافی و حصیربافی اقتباس شده و قدیمی ترین نمونه دستباف به حدود شش هزار سال قبل متعلق می باشد.
به گزارش تور و گردشگری به نقل از ایرنا، حصیرهای ساخت گیلان و سایر نواحی شمال ایران طرح های هندسی دارند که از بافت نی طبیعی یک رنگ پدید می آیند.
حصیربافی و سبدبافی از صنایع دستی و خانگی بسیار رایج در گیلان است و تولید انواع سبدها و حصیرها در بیشتر نقاط این استان رواج دارد.
حصیر در اندازه ها و شکل های مختلف بافته می شود و مصارف گوناگونی همچون زنبیل، کلاه، سفره، سبد، آبکش و زیرداغی حصیری است که حدودا در تمام منازل گیلانی یافت می شود و امروز همین هنرصنعت توانسته است در بین رقابت جهانی خودرا بعنوان طرحی مدرن در لیست طراحان دکوراسیون معروف امروزی در جای جای جهان به نقش بکشد.
ارده روستای ملی شال بافی
ارده در بلندای یک هزار و ۴۰۰ متری از سطح دریا روستای ملی شال بافی است. همان جایی که رابینو (در اوایل قرن بیستم و از سال ۱۲۸۱ شمسی سرکنسول دولت بریتانیای کبیر در شهر رشت بوده و نویسنده کتاب های ولایت دارالمرز ایران، گیلان، مازندران و استر آباد ) در گفت و گو از تجاری و صنعت اسالم می نویسد: محصولی که در این منطقه تهیه می شود پارچه ای به نام شال و جوراب های کوتاه پشمی و جاجیم و مقدار کمی طناب است.
شال بیشتر در دیلمان، سیاهکل، ماسوله، ماسال و سیاه مزگی تولید می شود؛ اما نمودش در ارده سه هزار ساله با ۷۵۰ خانوار بارز شد و دستبافته های پشمی بسیار متنوع با نقش های هندسی کهن، شانه ای، شاخه ای، سرخسی، صلیبی برای ارده عنوان روستای ملی شال بافی را به ارمغان آور آورد.
ارده، سرزمینی بر بلندای ارتفاعات شمال و در گذر از ییلاق دوران شهرستان رضوانشهر در غرب استان گیلان، همان جایی است که طبیعتش 'به رنگ خدا ' مجید مجیدی را رقم زد و محمد پسر روشندل این فیلم نغمه پرندگان و آواز دارکوب را می فهمید اما گروه ایرنا با سفر به این سرزمین، می داند که این خصیصه تنها خاصیت محمد نیست بلکه همه مردمان این سرزمین آوای پرندگان را می فهمند و با فهم نغمه آنها به استقبال نوروز می روند.
برای دیدن ارده، ییلاق دوران را همراه با خروش طبیعت و جنگل های مرتفع شمال پشت سر خواهید گذاشت و با شیبی تند وارد روستای ارده می شوید و در نشیب راه مردمان روستا با لباس های محلی برآمده از طبیعت به استقبال می آیند.
صنایع بومی و دستی هر سرزمینی بدون شک یکی از افتخارات ملت آنست، برای اینکه ریشه های عمیق و استواری در اعتقادات، آداب، عادات، رسوم، سنن و در مجموع فرهنگ معنوی جامعه دارد و نمایشگر فرهنگ و تمدن اقوام بوده است؛اما این بافته های هویتی بیش از هرچیری رابطه عمیقی با اقتصاد و معیشت این جوامع ارتباط دارند که همین موضوع در سایه صنعت گردشگری توانسته آنها را زنده نگهداشته و راه حیاتشان را تداوم بخشد.
معاون صنایع دستی گیلان اشاره کرد: هدف ما از ثبت ملی حمایت و از بین بردن مشکلات و جلب توجه مسئولان برای حمایت و تقویت کارهای یاد شده در زمینه هنرهای سنتی و صنایع دستی است.
فرزاد رشیدی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تصریح کرد: ۳۱ اثر صنایع دستی و هنرهای سنتی گیلان طی۱۰ سال اخیر مهر اصالت دریافت کرده اند و اینک موسم ششمین دوره داوری مهر اصالت ملی سال ۱۴۰۰ رسیده است که امیدواریم این رقم افزایش شایان توجهی داشته باشد.
وی ادامه داد: سعی شده برنامه محور کار نماییم و دراین زمینه سیاست کشورهای موفق در زمینه صنایع دستی را مورد بررسی قرار دادیم. رویکرد کلان ما استفاده از ظرفیت سمن ها و دغدغه مندان فرهنگی است که این مساله در بحث ثبت جهانی روستای قاسم آباد با محوریت چادرشب بافی و همین طور ثبت ملی شهر و روستاهای گیلان به منصه ظهور رسید.
وی گفت: به همین دلیل پروسه هایی جزو تاکتیک های این معاونت طی یک فرآیند پنج ساله تعریف شد ؛این فرآیندها شامل مشارکت، تمایز و هویت بخشی میراثی، برند سازی در سطح جهانی، برند سازی در سطح ملی، ترویج، آموزش و حفاظت از صنایع دستی استفاده از ظرفیت گردشگری برای توسعه صنایع دستی و تجاری و صادرات است.
معاون صنایع دستی گیلان با اعلان اینکه در این راستا خیلی از هدف گذاری ها محقق شده و بسیاری دیگر در دست انجام و اجراست افزود: یکی از با اهمیت ترین و بزرگترین رویدادهای حوزه صنایع دستی در زمینه تجاری و صادرات بروز یافته و آن رشد سه برابری صادرات صنایع دستی نسبت به سال ۹۲ است.
رشیدی تصریح کرد: سال ۹۲ حدود ۷۰۰ هزار دلار صادرات صنایع دستی از استان گیلان به خارج از مرزهای کشور انجام شده است و این در حالیست که با ثبت جهانی چادرشب بافی جهش بزرگی در صادرات این تولیدات صورت گرفت و صادرات صنایع دستی در سال ۹۹ به ۲ میلیون و ۳۲۱ هزار دلار رسید و چادرشب بافی، حصیر بافی و تولیدات چوبی بیشترین رقم صادرات صنایع دستی را به خود اختصاص دادند.
امروز صنایع دستی گیلان به رغم فراز و فرودهای بسیار و حتی باتوجه به برخی بی مهری ها؛ به قوت گیرایی، رنگ و اصالت توانسته در زمره ارزشمندترین هنرهای کاربردی جامعه مطرح شود و خشنودیم صنایع دستی گیلان به جهت ذوق، قریحه، ظرافت و اصالت از پس سال ها فراز و فرودی که بر آن رفته است، رهسپار جهان شده و ثبت جهانی و صادراتی با سه برابر رشد دستاوردی بزرگ برای هنرهای صنایع دستی این سرزمین رقم زده است.
منبع: تور و گردشگری
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب