هنرمند خوشنویس:
جای خوشنویسی در دیوارنگاری های پایتخت خالی است
هنرمند و استاد خوشنویس، اظهار داشت: خوشنویسی اشعار فارسی و آیات قرآن بر دیوارها و در میادین شهر، علاوه بر زیباسازی بصری می تواند جاذبه های گردشگری هنری شهر باشد، اما جای این نوع دیوارنگاری ها در پایتخت و کلان شهرهای ما خالی است.
به گزارش روز سه شنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، پرونده برنامه ملی برای پاسداری خوب از هنر سنتی خوشنویسی بعنوان یکی از عناصر باارزش و میراث فرهنگی ناملموسایران، بصورت پرونده ای ملی و مستقل سال قبل (۱۳۹۹) تکمیل و برای ثبت به کمیته میراث ناملموس جهانی ارسال شده و مقرر است در آذر ۱۴۰۰ در شانزدهمین اجلاس این کمیته در سریلانکا بررسی شود.
به طور کلی مستندسازی و تشکیل پرونده برای میراث ناملموس پروسه پیچیده و نیازمند مطالعه و تحقیق دقیق کارشناسان، متخصصان و پژوهشگران و ارائه مستندات قدیمی و معاصر برای تایید قدمت و اصالت و همین طور زنده و پویا بودن یک هنر یا مهارت هنری در دوران معاصر است؛ در صورتیکه رقبای ایران در ثبت جهانی خوشنویسی از سراسر جهان برای کسب این عنوان با ارائه مستندات همچنان در تلاش هستند و به نظر می آید اجلاس سریلانکا رقابت پرچالشی برای جهانی شدن پاسداری از خوشنویسی به نام یک کشور باشد.
به جز آثار و میراث مکتوب، متون و کتاب های تاریخی، آثار برجسته اساتید، رویدادها، پاسداشت ها، نمایشگاه ها و مسابقات هنری در سطوح مختلف، آثار و نمادهای عمومی و شهری، برنامه های مستند تصویری از مدارک لازم برای حقانیت و تلاش ملت ها و دولت ها در حفاظت از میراث ناملموس خودشان است، اما با همه ظرفیت های منابع انسانی، شامل اساتید، هنرمندان پیشکسوت و جوان که در زمینه هنر خوشنویسی وجود دارد وجود آثار برجسته در سطح چشم اندازهای عمومی کمرنگ و نامحسوس است.
خوشنویس جوان خادم فرهنگی آستان قدس رضوی
در همین چارچوب با مجتبی صادقی از اساتید ممتاز خوشنویسی کشور که سابقه کتیبه نویسی و دیواره نگاری در اماکن فرهنگی و مذهبی و آموزشی در محلات و مناطق مختلف تهران را دارد و ۱۲ نوع خط خوشنویسی را آموزش دیده و می شناسد به گفت و گو نشستیم. صادقی متولد ۱۳۵۷ فارغ التحصیل انجمن خوشنویسان و دارای مدرک ممتاز در حوزه خط نستعلیق و مدرک فوق ممتاز در خط ثلث و نسخ عربی است و ۲۵ سال سابقه آموزشی و اجرائی هنری در حوزه خوشنویسی و تذهیب دارد.
وی از کاتبان ممتاز و جوان قرآن کریم، عضو دارالکتابه جمهوری اسلامی ایران و بنیاد قرآن جمهوری اسلامی ایران به عنوان کاتب قرآن و جزو کاتبان برتر در رشته خط نسخ یاقوتی در ایران است و خطاطی و طراحی پوش های ضریح امام رضا (ع)، خوشنویسی و طراحی پارچه های مناسبتی آستان قدس رضوی و نصب بر روی ایوان طلا را از افتخارات زندگی خود می داند.
صادقی از شاگردان استاد مسعود فاضلی مقدم در طراحی و خوشنویسی کتیبه های ورودی صحن حرم امام موسی بن جعفر (ع) در کاظمین (سال ۹۵ و۹۶) است و یک سال پیش از آن بعنوان خادم افتخاری فرهنگی حرم امام رضا (ع) و بعد از آن بعنوان کاتب ممتاز قرآن در اجلاس مشهد پایتخت فرهنگی جهان اسلام برگزیده شد.
او که دوره های ممتاز نستعلیق، شکسته نستعلیق، ثلث، نسخ را گذرانده و خطوط کوفی، کوفی قیروانی، محقق، ریحان، دیوانی، اجازه، توقیع و رقاع را هم آموزش دیده و تسلط دارد، و الان مدرس خط ثلث در انجمن خوشنویسان تهران است؛ وی به جز معلمی و دبیری رشته هنر خوشنویسی در مدارس و داوری مسابقات هنری در این رشته، از سال ۱۳۹۰ بطور منظم کارگاه های آموزشی در مجموعه های مختلف فرهنگی، مذهبی، آموزشی در مناطق مختلف تهران برگزار کرده که البته با شیوع ویروس کرونا دوره های آموزشی آنلاین این رشته را برای علاقه مندان در فضای مجازی برگزار می نماید.
طراحی و زیباسازی محوطه مدارس و کلاس های درس دانش آموزان، طراحی دیواره نگاره ها در اماکن فرهنگی و مذهبی از علایق و تخصص های استاد صادقی است که نمونه های مختلف آن در شمار زیادی از مدارس در محله های مختلف پایتخت و ایستگاه های مختلف مترو تهران وجود دارد، اما از خلا و نبود دیوارنگاره های خوشنویسی در سطح شهر گله مند است.
دیواره نگاری خوشنویسی شهری مستندی برای ثبت جهانی یونسکو / ایران پیشتاز مهارت آموزی خوشنویسی در جهان
وی به روند ثبت مهارت خوشنویسی در کمیته میراث جهانی یونسکو در سال ۲۰۲۲ اشاره نمود و اظهار داشت: وقتی پرونده این آثار فرهنگی ناملموس تشکیل می شود، کارشناسان جهانی علاوه بر ارزیابی مستندات قدیمی، مستندات زنده بودن و پویایی هنر در دوران معاصر را هم ارزیابی می کنند، در این پروسه اگر آثار خوشنویسی در سطح گسترده بر مناظر شهری ما در جاهایی که در دید شهروندان است قرار داده شود، خود مستندی بر جریان زنده هنر در زیست شهری است.
خوشنویسی میراث ماندگار ایرانیان و هنری است که همه ایرانیان در هر جای جهان باید بشناسند، بیاموزند و تمرین کنند تا در بین نسل ها حفظ شود؛ خوشنویسی و زیبانویسی چنان اهمیت دارد که انجمن خوشنویسان در کشورهای دیگر هم شعبه راه اندازی کرده، ایران در حفظ و مهارت آموزی خوشنویسی در جهان پیشتاز است، فقط علت این که از این هنر زیبا چه فردی و چه عمومی استفاده نمی نماییم، جای ابهام و تامل است.
هنرمند خوشنویس اضافه کرد: اینکه برخی کشورها داشته های هنری و فرهنگی ایران را نه فقط صاحب می شوند، بلکه منکر خاستگاه ایرانی آن و تاثیر ایرانیان بر توسعه و غنای آن می شوند ناشی از نمایش ندادن عمومی هنر و قدرت فرهنگی ماست. خط ثلث در ترکیه رواج زیادی پیدا کرده است و برخی هم به اشتباه این خط را به آنها منسوب می کنند، برای اینکه هم اکنون اساتید زیادی آنجا هستند و با همین رویکردِ مستندسازی، بیشتر رویدادهای خوشنویسی (نمایشگاه ها و مسابقات) در ترکیه برگزار می گردد در صورتیکه خط ثلث اصالتا ایرانی است.
صادقی گفت: گاهی برای خط نستعلیق هم برخی کشورها مدعی می شوند، قسمتی از مساله ناشی از کم کاری مسئولان فرهنگی و بخشی هم مربوط به خود هنرمندان است که این مخاطرات را بیان نکردیم و ضرورت های اقدام ملی برای صیانت از خوشنویسی را مطالبه نکردیم. رویدادهایی مانند کنفرانس بین المللی خوشنویسی کشورهای مسیر جاده ابریشم با عنوان رقص قلم (بهمن ۱۳۹۹) در حفظ خوشنویسی و دستورالعمل های آموزشی آن در جهان در بین کشورهایی که ادعای غنابخشی به هنر خوشنویسی دارند، می تواند از حقانیت ایران صیانت کند.
ضرورت خلاقیت و نوآوری در حفظ و زنده نگه داشتن خوشنویسی
صادقی با اشاره به اینکه هنر خوشنویسی را باید در زمینه صنایع خلاق فرهنگی مورد بازنگری قرار داد، اظهار داشت: برخی اساتید نسبت به آثار خلاق خصوصاً به آثار ترکیبی خوشنویسی انتقاد می کنند که «نباید چارچوب های سنتی خوشنویسی شکسته شود»؛ گاهی از نگرش و کارهای جدید شاگردان خود جلوگیری هم می کنند؛ اگر خط و خوشنویسی در همان قالب گذشته چند قرن خود حبس شود، در همان فضا خواهد ماند، دیده نمی گردد و به مرور فراموش می شود.
هنرمند خوشنویس خلاقیت و نوآوری را در حفظ و زنده نگه داشتن هنر خوشنویسی ضروری دانست و اضافه کرد: وقتی مشتری سفارش کار خوشنویسی می دهد و حتی اگر آگاهی هم به هنرخوشنویسی ندارد بعنوان کارشناس و برمبنای موضوع و محیط طراحی اثر و این که از چه نوع خط و رنگی باید استفاده شود، به او مشاوره می دهم تا مضمون اثر پیام خودرا بهتر و دقیق تر به مخاطب برساند، در صورتیکه تعدادی از اساتید تاکید می کنند باید چارچوب و ساختار سنتی در نگارش و طرح و رنگ حفظ شود، این نگرش خلاقیت را از خوشنویس خواهد گرفت.
استاد خوشنویس با اشاره به اینکه مشتریان و علاقه مندان آثار خوشنویسی به دنبال زیبایی و جذابیت محیطی هستند، اظهار داشت: در آثارم حتی آثار سفارشی در مرحله اول تلاش می کنم از فراموشی و مرگ خطوطی که بسیار جذاب هستند، اما کمتر دیده می شوند، جلوگیری کنم؛ در مرحله پس تلاش می کنم از خطوط ناشناخته تر بهره بگیرم تا طرح نهایی بدیع و جذاب شود و اثر در هر ابعادی که هست، چشم نواز باشد و در محیط، فضای جدیدی بوجود آورد و سبب آشنایی بیشتر مشتری یا مخاطب با هنر سنتی ایرانی شود.
دوره شعارنویسی کلیشه ای، گذشته است
صادقی اظهار داشت: دوره شعارنویسی با کلیشه های قدیمی در فضاها و دیوارهای شهری و اماکن عمومی، مدارس و مراکز فرهنگی گذشته است، چند سال پیش اتفاق خوبی افتاد و سبک های جدید به طراحی های شهری وارد شد، در بزرگراه امام علی (ع) تهران آثار هنری خوشنویسی زیبایی انجام شده که شهروندان را جذب می کند، اما مقطعی بود و به اتمام رسید.
هنرمند خوشنویس اشاره کرد: از ظرفیت هنرمندان و آثار هنری آنها در شهرها می توان برای زیباسازی فضاهای شهری، ایجاد جاذبه هنری گردشگری استفاده کرد؛ نقاشی شهری، طراحی حجمی و تجسمی و آثار مدرن با همه رنگ و لعابی که برای شهرها انجام می شود، لازم است، به شهر کالبد و حرکت می دهد، اما می توان با یک اثر خوشنویسی که هنر فرهنگی و ایرانیان است، به شهر روح و اتمسفر داد، فرهنگ سازی عمومی کرد و پیام آموزشی و فرهنگی به مخاطب رساند، متاسفانه حالا این آثار محدود و مقطعی است و باید تعداد آن خصوصاً در شهرهای بزرگ که در مدرنیته و شلوغی محصور شده اند، بیشتر شود.
خلا جاذبه هنری میراثی خوشنویسی در کلان شهرها
صادقی با اشاره به اینکه کلان شهرهای ما از طرح های خوشنویسی بعنوان جاذبه میراثی و گردشگری هنری به ندرت برخوردار است، اظهار داشت: اثر خوشنویسی در ابعاد دیواره نگاری شهری برای یک شهروند خسته از کار و سرگردان در بین همه مظاهر مدرنیته شهری حس و حالی ایرانی و چهره اسلامی می دهد، فرهنگ ناب ایرانی را خاطره سازی می کند. حسی که شاید لحظاتی او را میخ کوب کرده و ناخودآگاه او را وادار کند با تلفن همراه خود عکسی سلفی به یادگار ثبت و در فضای مجازی با دوستان خود به اشتراک بگذارد.
وی بر ضرورت طراحی آثار خوشنویسی برمبنای شرایط محیط و نیاز فرهنگی جامعه اصرار کرد و اظهار داشت: دانش آموزان مدرسه ای که در آنجا دیواره نویسی کردم شاید به سختی می توانستند آنرا بخوانند، اما با زیبایی رنگ و لعاب و روح و خطوط اثر ارتباط بصری و عاطفی خوبی دارند، چون خودم معلم هستم می دانم ذهن دانش آموز در محیط مدرسه چگونه با هنر آرام می شود، وقتی می بینم همیشه آن دیواره نگاری پشت زمینه تصاویر دانش آموزان مدرسه است؛ وقتی محتوای ساده پیام را برای آنها می گفتم باور نمی کردند که یک جمله ساده چنین در بطن یک کار هنری نهفته شده است.
هنرمند خوشنویس اظهار داشت: هنرمند برمبنای جامعه شناسی و روان شناسی می تواند ذائقه مخاطب را تغییر دهد، در بعضی طرح ها در اماکن عمومی که اثر هنری ناقص و نازیبایی بود و خلا فرهنگی و هنری در آن موج می زد، با رویکرد اصلاحی و مشورتی تلاش کردم مخاطب را با خوشنویسی آشنا کنم و گاهی حتی آشتی بدهم، معتقدم متولیان طراحی شهری، مسئولان زیباسازی شهرها یا حتی یک مرکز فرهنگی چه بسا یک مرکز تجاری و اقتصادی اگر روح و نشاط شهر و شهروند برایشان مهم می باشد، باید با دید جامع به هنر بنگرند و فضای عمومی را در اختیار اساتید هنری بگذارند تا شهر و محیط های عمومی با آثار چشم نواز و موثر تزیین شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب