عضو شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری مطرح كرد

پایداری فرهنگ ایران با وجود چالش های فراوان

پایداری فرهنگ ایران با وجود چالش های فراوان

به گزارش تور و گردشگری، خراسان رضوی عضو شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری ایران، با اعلان اینکه فرهنگ ما با وجود ضعف های اقتصادی فراوان در بستر خود، همچنان پایدار و مقاوم باقیمانده است، اظهار داشت: وقتی از فرهنگ صحبت می نماییم، به طور معمول با مفهومی مبهم روبرو هستیم؛ براستی، فرهنگ یکی از مظلوم ترین مفاهیم است.


سیدمحمد بهشتی شیرازی امروز پنج شنبه هشتم آبان، در دومین همایش «فرهنگ و اقتصاد ؛پیوند میراث تمدنی و میراث طبیعی ایران» که در اتاق تجاری خراسان رضوی برگزار شد، اظهار نمود: ما درباره ی موضوعات در رابطه با فرهنگ، تنها زمانی که مشکلی پیش می آید، متمرکز می شویم و عبارت «باید فرهنگ سازی شود» را به کار می بریم. این مورد مانند زخم معده یا دندان درد است که فقط در لحظه درد سراغ آن می رویم.
او به سه تلقی از فرهنگ در نظام مدیریت و برنامه ریزی کشور اشاره و اظهار نمود: نخستین مورد «فرهنگ بخشی» است و در حقیقت، همه اموری است که به حوزه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مربوط می شود؛ این عرصه از فرهنگ، حتی زمانی که اقتصاد و سرمایه گذاری مستقیم وجود ندارد هم نیازمند تعاملات مالی، فروشنده، خریدار و چرخش اقتصادیست.
وی ادامه داد: در طول سالهای بعد از انقلاب، با این بخش از فرهنگ در نظام حکومتی مانند بچه ناخوانده همسایه رفتار شده است و بیشتر مواقع بودجه ای ناچیز و با اکراه و اوقات تلخی به آن اختصاص داده می شد؛ چونکه گمان می کردند به نان و آب مردم ربطی ندارد. با وجود این، این بخش از فرهنگ بازهم زنده است و اگر همین برخورد با صنعت می شد، صنعت از ابتدا نابود بود. اما فرهنگ ما بازهم پایدار و مقاوم باقیمانده است، باآنکه ضعف اقتصادی در آن بشدت احساس می شود.

جامعه ایران به سرعت درحال مدنی شدن است

عضو شورایعالی میراث فرهنگی و گردشگری ایران، شأن دوم فرهنگ را «فرهنگ بین بخشی» خواند و توضیح داد: این شأن در نظام مدیریتی تحت عنوان مسایل فرهنگی-اجتماعی مطرح می شود. در این عرصه، جامعه ایران به سرعت، با وسعت و بشکلی عمیق درحال مدنی شدن است. مدنیت در مقابل نامدنیت قرار دارد که مظهر رذایل فرهنگی جامعه است. تمام عیب هایی که درباره ی ایرانی ها می شناسیم، در حقیقت بیماری های فرهنگی هستند که جامعه ایرانی مستعد آنهاست. در حالی که نامدنیت غلبه کند، فرصت بروز برای این گونه بیماریها فراهم می شود اما خوشبختانه با سرعتی بسیار زیاد، جامعه درحال مدنی شدن است.
بهشتی شیرازی افزود: فرقی نمی کند در کجای جهان باشیم، انسان جهت زندگی در یک محیط، ناگزیر از تعامل است. این تعامل، دانایی ای پدید می آورد که همان فرهنگ است. دانایی ای که درباره ی چگونگی زندگی کردن به صورتی امن، پایدار و مطمئن است. این دانایی است که به ما اجازه داده تا ادامه زیست داشته باشیم.

ایران سرزمینی خاص و تافته ای جدابافته است

وی ادامه داد: ایران سرزمینی خاص و تافته ای جدابافته است، همانطور که هر کشوری منحصربه فرد است. یکی از خاصیت های خاص ایران، استعداد ذاتی آنست. بعنوان مثال، آب در این سرزمین وجود دارد، اما حجاب زمین آنرا پوشانده؛ پس هم محجوب و هم مستعد است. در خیلی از کشورهای دیگر، منابع و حتی موانع زیستی بصورت بالفعل آشکار هستند، اما در ایران، همه چیز در حالت نهفته و محجوب است.
عضو شورایعالی میراث فرهنگی و گردشگری ایران، بیان کرد: اگر تأمل نماییم، جای تعجب نیست که اولین جایگاه اهلی کردن گیاهان، ایران بود. یعنی در آن گیاه، استعدادی نهفته بود و ما ایرانی ها آن استعداد را دیدیم و از قوه به فعل درآوردیم. همچنین، نخستین مکان برای اهلی کردن حیوانات، ساخت سفال، پخت نان و هر موفقیت دیگری که در جهان بصورت بالقوه وجود داشت، توسط ایرانی ها به مرحله فعلیت رسیده است.

تمدن ایران با وجود چالش های فراوان، بازهم پایدار مانده است

بهشتی شیرازی اضافه کرد: ایران همواره با بی قراری ها و بحران هایی روبرو بوده است. بعنوان مثال، در سال ۹۸، ستاد بحران کشور آمار داد که ۵۸۰۰ رویداد مخرب طبیعی در ایران روی داده است، در صورتیکه در کل قاره اروپا، این تعداد رویداد طبیعی مخرب ثبت نشده بود. در مرتبه انسانی هم این سرزمین بی قرار بوده است. دکتر پیران ۱۲۰۰ جنگ را در تاریخ ایران شناسایی کرده که چنین آماری در هیچ جای دیگری از جهان وجود ندارد. ایران بارها به صورت کامل تصرف شده اما بر خلاف دیگر تمدن های کهن که با تصرف، پرونده شان برای همیشه بسته شد، این فرهنگ و تمدن بازهم پایدار مانده است.
عضو شورایعالی میراث فرهنگی و گردشگری ایران ضمن تشریح این که ما چطور توانسته ایم پایدار بمانیم، اظهار داشت: در زمینه اقتصاد، در یک منحنی سینوسیِ خشکسالی و آبسالی حرکت کرده ایم. علاوه بر این حدودا همه ایران، زلزله خیز است. هرجا که زلزله خیز است، سیل خیزتر هم هست و هر جا این نقاط وجود دارد، جمعیت بیشتری هم در آنجا زندگی می کند. البته ما هنر تدبیر بی قراری را فرا گرفته ایم و با این تدبیر، توانسته ایم استعدادهای نهفته و درون قوه ای را به فعلیت درآوریم و آنقدر دراین خصوص مهارت یافته ایم که حتی «بی قراری های تدبیرشده» ابداع کرده ایم.
وی با اشاره به اینکه بی قراری تدبیرشده، استعداد درونی و نهفته را بیرون می کشد، اشاره کرد: دانایی برآمده از تاریخ ما و محیط، این امکان را به ما داده که استعدادهای سرزمینی را با تدبیر بی قراری، از قوه به فعل تبدیل نماییم. هر آن چه که در جهان از قوه به فعل درآمده، برای ایرانی ها بوده است. این دانایی به ما اجازه داده است که نقشی چنین پررنگ در تاریخ بشر ایفا نماییم. از اولین زیستگاه های تمدن بشری باشیم و رازهای هستی را واکاوی نماییم، بی آن که فقط به جنبه مادی آن محدود شویم.
وی با طرح این پرسش که «چرا ما این اندازه شاعر داریم؟» توضیح داد: ما آن قدر سرشت شاعرانه داشته ایم که شعر را تنها در چارچوب کلام نمی سرودیم؛ بلکه با نفسِ سخن گفتن، شعر می سرودیم. در همه کشورهای اسلامی مسجد یافت می شود، اما «شعر مسجد» را ایرانی ها آفریدند. شعر خانه، شعر شهر و حتی شعر کفپوش را هم ایرانی ها سرودند. هیچ فرهنگی نمی توانست در مقابل فرهنگ ایرانی تاب مقاومت بیاورد.
بهشتی شیرازی دوره پیش از سال ۱۳۳۵ را نقطه عطفی تاریخی خواند و اضافه کرد: تا قبل از ۱۳۳۵، ما اهل سرزمین بودیم. اهل سرزمین بودن به معنای برخورداری و بهره مندی از این دانایی اصیل بود. اما از آن سال به بعد، باآنکه بازهم برخورداریم، اما دیگر بهره مند نیستیم. همان گونه که ثروتی از پدر به پسر می رسد، اما پسر راه بهره برداری از آنرا نمی داند.
وی با انتقاد از روند کنونی، اشاره کرد: تا سال ۱۳۳۵، صادرات هرگونه ماده خام، کاری ناپسند و قبیح شمرده می شد. اما حالا حتی تولیدات ما هم بصورت خام عرضه می شوند. حتی نیروی انسانی ما، دانشجویان و نخبگان دانشگاه های شریف. ما تنها سهم خود از پول نفت را دریافت می نماییم و این روند، دیگر قابل ادامه نیست، اولین اخطار این وضعیت، طبیعت ما است، باید بار دیگر اهل سرزمین خود شویم.

مهم ترین سرمایه ما ایرانی بودنی ماست

عضو شورایعالی میراث فرهنگی و گردشگری ایران، اظهار داشت: امروز نفت، گاز، معادن، سواحل و موقعیت ژئوپلیتیک داریم اما تا سال ۱۳۳۵ هیچ یک از این ها را نداشتیم. پس چطور زندگی می کردیم؟ وقتی می پرسند چه دارید که می خواهید رشد کنید؟ باید اظهار داشت: مهم ترین سرمایه ما، «ایران بودن ایران» و «ایرانی بودن ایرانی» است و تا آن زمان که ما این جمله را بر زبان داشته باشیم، رشد خواهیم کرد.
در ادامه این همایش، محمد درویش، کنشگر محیط زیست و عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، اظهار داشت: وحشی بافقی محیط زیستی ترین شاعر ایران است. وقتی می گوید «ما درخت افکن نه ایم آنها گروهی دیگرند/ با وجود صد تبر، یک شاخ بی بر نشکنیم»، در حقیقت از احترام به حیات و پایداری حرف می زند. نیاکان ما درک کرده بودند که حتی شاخه خشک هم بخشی از چرخه حیات است.

ه

یچ تمدنی در جهان به اندازه تمدن ایران قدمت ندارد

وی در ارتباط با وضعیت اقلیمی ایران و تشکیل تمدن های بزرگ در این سرزمین، اظهار نمود: برای شکل گرفتن یک سانتی متر خاک در این سرزمین ۸۰۰ سال باید صبر نماییم که این زمان، دوبرابر میانگین جهانی است. ما کمتر از یک چهارم رویشگاه های جنگلی میانگین جهان را دارا هستیم و بارندگیها هم یک چهارم میانگین جهانی و تبخیر دو برابر است. به رغم این ها هیچ تمدنی در جهان نمی تواند ادعا کند که به اندازه تمدن ایران قدمت دارد.
درویش با تأکید بر این که باید درایت بوم شناختی را به مردم و نسل جدید این سرزمین انتقال دهیم، افزود: متاسفانه حلقه اتصال گذشته و حال، لطمه دیده است و باید کار نماییم تا نسل امروز به ایرانی بودن خود افتخار کند البته به شرطی که بدون رویافروشی در مورد ایران صحبت نماییم.

وی با انتقاد از سدسازی های غیر اصولی در دهه های اخیر، اظهار داشت: بخش زیادی از بحران های زیست محیطی امروز، نتیجه ساخت سدهای غیراصولی و غیرفنی بوده و تنها با نگاه عمرانی اجرا شده اند. سدهایی مانند کرخه و کارون که با تغییر مسیر طبیعی رودخانه ها، سبب شوری خاک، از میان رفتن پوشش گیاهی و نابودی زیست بوم های پایین دست شدند؛ درحالی که نیاکان ما در همین سرزمین سدهایی چون کریت در طبس و عباس آباد در خراسان ساخته بودند که با وجود قدمتی چندصد ساله، هنوز پابرجا بوده و با محیط زیست هم زیستی داشته اند.
این کنشگر محیط زیست کشور، اضافه کرد: اگر چنین ریشه عمیقی در تاریخ ایران نبود، می توانستیم بگوییم مجالی برای رشد فرهنگ ایرانی ها نبوده که این چنین اتفاقاتی افتاده است. مدرن ترین محافل حقوق بشری در ایران ریشه ای چند هزار ساله دارد. این ارزش ها و فرهنگ ها کجا رفته است؟ پایداری واقعی زمانی محقق می شود که همه مردم احساس کنند صدایشان شنیده، حرمتشان حفظ می شود و جامعه میان خودی و غیرخودی تمایز قائل نیست. اگر بیاموزیم به سلایق و عقاید مختلف احترام بگذاریم و انتقادپذیر باشیم، می توانیم باردیگر به مسیر رشد برگردیم.
درویش ضمن اشاره به مهاجرت گسترده نخبگان ایرانی اضافه کرد: حدود ۸ میلیون نفر از کشور مهاجرت کرده اند که بخش بزرگی از آنان کارآفرینان برجسته ای بودند. اگر این نیروهای خلاق در کشور می ماندند، امروز گرفتار بحران های آبی، کمبود انرژی و امثال آن نبودیم.

ما وظیفه داریم ادامه دهنده افتخارات ایران باشیم

وی افزود: ایران وطن ماست، نه هتلی که هر زمان ستاره هایش کم شد، آنرا ترک نماییم. باید برای پیشرفت ستاره های وطن بجنگیم و آنرا بسازیم. این عشق زمانی در نسل جوان تقویت می شود که به آنان بیاموزیم این سرزمین که فردوسی، سعدی، حافظ، عطار، نظامی و مولانا در آن زیسته اند، موهبتی بزرگ است و ما وظیفه داریم ادامه دهنده بهانه های افتخار به ایران باشیم.
عضور هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور با اشاره به اینکه مزیت این کشور در انحصار خورشید، ابر و باد است، خاطرنشان کرد: برای تولید بیشتر برق آب سدها را خالی کردند و بحران اجتماعی آفریدند. می گویند یا باید خشکسالی نخلستان های خوزستان را بپذیریم یا گرفتار خاموشی های بیشتری شویم. اگر به دنبال راه سوم یعنی استحصال انرژی خورشیدی و بادی می رفتیم، هیچگاه مجبور نبودیم تا سدهای خویش را به بهانه کاهش ناترازی خالی نماییم.
وی ضمن اشاره به این که می توانیم ۱۸۰۰ تا ۲۲۰۰ کیلووات در مترمربع انرژی خورشیدی در کشور تولید نماییم، اضافه کرد: ما چنین مزیت شگفت انگیزی داریم که با آن نه فقط می توانیم تمام ناترازی ها را تأمین نماییم بلکه می توانیم به صادرکننده انرژی تبدیل شویم. در این صورت است که می توانیم به فردوسی بگوییم ما می توانیم فریدون زمانه تو باشیم.

نهضت های محیط زیستی باید پرتوان به مسیر خود ادامه دهند

درویش ضمن اشاره به توسعه انرژی های تجدیدپذیر در کشور اظهار داشت: بتازگی نیروگاه بادی در خواف و خوزستان درحال ساخت است. چنین اقداماتی نشان دهنده بازگشت درایت در سیاستگذاری محیط زیست است. بعد از ۳۰ سال فریاد فعالین محیط زیست، بالاخره این صداها شنیده می شود، هرچند هنوز مقاومت هایی از جانب مافیای سدسازی و نیروگاه های آب شیرین کن وجود دارد و تلاش می کنند مسیر انرژی پاک را مختل کنند. این نهضت که امیدوارکننده ترین جریان محیط زیستی بعد از انقلاب است، نباید متوقف شود و اجازه ندهیم این موفقیتهای محیط زیستی با موانع روبرو شود.
در ادامه این همایش، محمدحسین پاپلی یزدی، جغرافی دان، نویسنده و استاد مدعو دانشگاه سوربن فرانسه، اظهار داشت: یکی از میراث های طبیعی کشور، مناطق کویری و بیابانی است که امنیت و مدیریت آن اهمیت بسیاری دارد، بنابراین باید به مسایل فرهنگی این مناطق توجه ویژه کرد.
وی در ارتباط با خاصیت های مناطق کویری کشور، اشاره کرد: حدود ۵۰۰ کیلومتر مناطق بیابانی در کشور وجود دارد که در عین کوچکی بسیار زیبا هستند. کمتر مناطق بیابانی در دنیا داریم که مردم در آن اسکان پیدا کرده باشند، اکثریت آنها عشایر جنگجو پرورش داده اند، اما مناطق صحرایی ما با آن که به سوی شهرسازی، روستاسازی و تولیدات شهری هم رفته اند، با این وجود آرامش و زیبایی شان در صلح کامل است.
این جغرافی دان ضمن اشاره به این که مناطق بیابانی ما یک الگوی جهانی است، اضافه کرد: ما با یک منطقه رو به رو هستیم که محققان بزرگ جهان بر روی آن کار کرده اند. آنها در پی این بوده اند که دریابند چرا در این مناطق به دنبال تمدن و تجارت رفته اند در صورتیکه سایر مناطق کویری جهان به سوی سوارکاری و تسلط بر دنیا گرایش داشته اند. در کنار رودخانه ها در غرب، تمدن های بزرگ شکل گرفتند و برمبنای مسایل سیاسی به سوی کوچ نشینی رفتند، اما در مناطق بیابانی ما کوچ نشینی رواج نیافت. ما با تمدنی رو به رو هستیم که به دنبال این است که چطور می شود با چیزهای کوچک، زندگی پایدار و تاب اوری بنا کرد.

سطح بالای مسئولیت اجتماعی در مناطق بیابانی کشور
وی در ارتباط با فرهنگ مناطق بیابانی، مطرح کرد: در خیلی از شهر های این مناطق، کانون های مذهبی مانند مسجد با فاصله کمتر از ۵۰ متر از هم وجود دارند. مساجد را هم خود مردم، تجار و خیرین ساخته اند درحالی که در مناطق دیگر، حکومت به سوی ساخت مساجد رفته است. این مساله به معنای وجود مسئولیت اجتماعی بالا در این مناطق است. علاوه بر این موارد، پوشش گیاهی و حیوانی مناطق بیابانی هم دارای اهمیت فراوان است و باید به آن توجه کرد. لطمه های مختلفی به این پوشش گیاهی و حیوانی وارد شده است. جاده سازی و حمل و نقل و خرید و فروش حیوانات از لطمه های آن است که باید برای آن چاره اندیشی کرد.

بطور خلاصه با این وجود، این بخش از فرهنگ بازهم زنده است و اگر همین برخورد با صنعت می شد، صنعت از ابتدا نابود بود. به عنوان مثال، در سال ۹۸، ستاد بحران کشور آمار داد که ۵۸۰۰ رویداد مخرب طبیعی در ایران روی داده است، در صورتی که در کل قاره اروپا، این تعداد رویداد طبیعی مخرب ثبت نشده بود. ما کمتر از یک چهارم رویشگاه های جنگلی میانگین جهان را دارا هستیم و بارندگیها هم یک چهارم میانگین جهانی و تبخیر دو برابر است.


منبع:

1404/08/09
12:07:42
5.0 / 5
60
تگهای خبر: تاریخی , خرید , زمین , زندگی
این پست تور و گردشگری را می پسندید؟
(1)
(0)
X

تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان تور و گردشگری در مورد این مطلب
لطفا شما هم نظر دهید
= ۲ بعلاوه ۲
ttma تور و گردشگری