ظرفیت های مطالعاتی كمتر دیده شده هنر قاجار در دانشگاه سوره بررسی گردید
اولین نشست از سلسله وبینارهای هنر قاجار با عنوان «ظرفیت های مطالعاتی کمتر دیده شده هنر قاجار» به همت گروه نقاشی دانشکده هنر دانشگاه سوره و با همکاری معاونت پژوهشی، بصورت مجازی در دانشگاه سوره اجرا شد.
به گزارش روز پنجشنبه گروه فرهنگی ایرنا از روابط عمومی دانشگاه سوره، اولین نشست از سلسله وبینارهای هنر قاجار با عنوان «ظرفیت های مطالعاتی کمتر دیده شده هنر قاجار» به همت گروه نقاشی دانشکده هنر دانشگاه سوره و همکاری معاونت پژوهشی باحضور کیانوش معتقدی پژوهشگر هنرهای ایرانی اسلامی و محمد معین الدینی مدیر گروه رشته نقاشی دانشکده هنر، بصورت مجازی در دانشگاه سوره انجام شد.
محمد معین الدینی در این جلسه به طرح موضوع و بیان مقدمه ای از این بحث پرداخت و اظهار داشت: ما همیشه به اسناد و پیش نوشته ها از گذشته توجه می نماییم، امّا سؤال مهم این است که هم اکنون به چه مؤلفه هایی در هنر قاجار باید اهمیت لازم داده شود؟ سپس با طرح این پرسش ادامه سخنرانی را به کیانوش معتقدی محوّل کرد.
معتقدی موضوع هنر قاجار را از موضوعات مهم مطالعاتی دانست که در دو دهه اخیر بیشتر به آن توجه شده است و اضافه کرد: شاید هنر قاجار برخلاف رویدادهای تلخ دوران خود، چیزی متفاوت از آن باشد و حتی دستاوردهایی در داخل و خارج داشته است که در جلسات بعد به سراغ بررسی منابع دیگری خواهیم رفت.
پژوهشگر هنرهای ایرانی اسلامی گفت: به جهت نزدیکی دوره قاجار با دوره حاضر، آثار زیادی از آن عصر به جامانده و حفظ شده که موقعیت بررسی و مطالعه دقیق تر را برای ما فراهم آورده است.
وی مطالعه هنر قاجار را به دو دوره قاجار اوّل و قاجار دوّم تقسیم کرد و اظهار داشت: دوره اول مربوط به حکومت فتحعلی شاه و محمّدشاه است و دوره دوّم مربوط به ورود ناصرالدین شاه قاجار و دوره ناصری می شود.
معتقدی اذعان کرد: به سبب شرایطی که در دوران حکومت آقامحمّدخان قاجار وجود داشت و جاه طلبی او و وقوع جنگ ها عملاً فرصت حکومت داری به شیوه مناسب وجود نداشت و همین طور هنر هم در این دوران مجالی برای بروز و ارتقاء نداشت. امّا در دوره پادشاهی فتحعلی شاه نقش برجسته های ساسانی مورد توجه واقع شد و او همین طور حامی تفکر شیعه بود و به ساخت اماکن مذهبی مربوط به دوره ساسانی پرداخت. در این مرحله بود که زاویه دید و خوانش هنر سمت و سویی دیگر یافت.
وی افزود: ورود سبک باستانی به عرصه هنر ایران را از طراحی و ساخت تخت مرمر، تخت شاهی طاووس و نادری درمی یابیم که در سال ۱۲۱۶ اتفاق تازه ای در قاجار رقم زد. بر روی این تخت ها، نقوشی از طرح حیوانات و عناصر تزئینی وجود داشت که نشان دهنده نظام جدید در هنر ایرانی است. در این زمان است که نقش برجسته و مجسمه سازی شروع می شود.
معین الدینی مدیر گروه رشته نقاشی دانشکده هنر در این جلسه اشاره کرد: بگفته برخی کارشناسان، اصالت ویژه ای در هنر قاجار وجود ندارد و عامه پسند بودن هنر قاجار موجب شد هنرهایی که در دربارهای دیگر وجود داشت، تفاوت هایی مدنظر قرار گیرد.
معتقدی در این زمینه اظهار داشت: در دوره قاجار، هنر بنابر حامی و کارکرد خود مسبب ظهور و بروز ژانر هنر عامیانه در بین هنر سلطنتی شد. هنر قاجار نگاهی به تاریخ و فرهنگ دارد که به پیشرفت هنر کمک می نماید. همین طور فتحعلی شاه به اهمیت تصویر پی می برد و نگاهی به سنت دارد امّا در آن باقی نمی ماند.
وی اضافه کرد: فرنگی سازی یا گرایش به غرب در هنر قاجار متفاوت با هنر صفوی است. در اینجا نکته مهم آنست که دوره محمدشاه همانند کلیدی است برای رهنمون شدن به دنیای هنر ناصری. این دگرگونی را در تغییرات پوشش و لباس، تاج پادشاه و تخت او می توان یافت.
معتقدی، جایگزینی صندلی بجای تخت پادشاهی را از نشانه های تغییر در ساختار و نظام دربار قاجار دانست و اظهار داشت: در هر صورت هنر و هنرمند کار خودرا به خوبی انجام می دهد و این مسیر بااینکه کند امّا شکوهمند است.
او همین طور به ذوق و استعداد هنری ناصرالدین شاه اشاره داشت و بیان کرد: ناصرالدین شاه در تبریز استاد نقاشی ایتالیایی داشته است و همین مورد موجب افزایش مهارت و شوق هنری و در نهایت تحول در دوره قاجار است.
معتقدی تکنیک حجاری و میناکاری در هنر قاجار را تصریح کرد و اضافه کرد: این تکنیک ها به نظام هنر ایرانی وارد شد و آنرا غنی تر کرد. وی به کتاب خاطرات ناصرالدین شاه اشاره نمود و از علاقه او به هنر و ایجاد تحول در هنر قاجار صحبت کرد.
وی به ارائه توضیحاتی از هنر عامه پسند پرداخت و اظهار داشت: هنر عامه پسندی که مذهب به آن اضافه شود، همان هنر سلطنتی است و در حقیقت شمایل مذهبی در دیوارنگاره ها هم دخیل می شود و اسطوره های ایرانی در طراحی آن مبادرت ورزیده اند.
معتقدی همین طور در مورد میرعماد بعنوان با اهمیت ترین مرجع نستعلیق ایران اشاره کرده و اضافه کرد: فتحعلی شاه از همان شروع به خوشنویسان سفارش کپی کردن خط های میر عماد را می دهد.
وی با اعلان اینکه هنر قاجار این شانس را به ما داد تا برای نخستین بار سبک شناسی نماییم، افزود: نقاشی دیواری یا شمایل نگاری مذهبی در دوره قاجار شکل می گیرد و این ژانر هنری به قدری قوی می شود که در آخر این دوره جای همه هنرها را می گیرد.
در ادامه معتقدی در مورد مجسمه سازی در دوره قاجار توضیح داد و عنوان کرد: مجسمه سازی به گفتمان تازه ای در هنر قاجار تبدیل شد. ایجاد نقش برجسته و نخستین سنگ قبر برجسته شروعی است برای مواجه شدن با حجم. و ساخت نخستین مجسمه سوار بر اسب ناصر الدین شاه جریانی جدید در ایران است.
وی اذعان کرد: بدون شک ورود عکس، تاریخ هنر تصویری را به ۲ قسمتِ هنر نقاشی ایران، قبل و پس از عکاسی تقسیم و در حقیقت نظام تصویر را تحت تاثیر قرار می دهد و به قدری مهم و معتبر می شود که تمامی هنرهای ایرانی همچون کاشی کاری و نقاشی و... مجبور می شوند با عکس جلو روند و آنچه عکاسی را بیش از همه تحت تاثیر قرار می دهد، نقاشی ایرانی است.
معتقدی افزود: به ظرفیت نقاشی ایرانی در دوره قاجار آن طور که باید پرداخته نشده و ما در نهایت با دو اسم کمال الملک و صنیع الملک مواجه و آشنا هستیم در صورتیکه نقاشان بزرگ دیگری بین این دو فرد وارد این عرصه شده بودند که ظرفیت های زیادی را وارد نقاشی کردند که اگر بیشتر از کمال الملک نباشد کمتر نیست.
وی در آخر اشاره کرد: کسانی که هنر اصلی قاجار را دنبال می کردند، به دنبال هنر غرب رفتند و آن آرمان گرایی که در دوران فتحعلی شاه بود را در دوران ناصرالدین شاه نمی بینیم.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب